Umowa o pracę to najważniejszy dokument, jaki podpisuje nowo zatrudniona pracownik. Nie wszyscy mają jednak świadomość, że dzień zawarcia umowy nie zawsze musi być dniem rozpoczęcia pracy. Kodeks pracy przewiduje sytuację, w której nawiązanie stosunku pracy następuje w późniejszym terminie niż podpisanie dokumentu. Jakie są konsekwencje takiego działania dla pracownika i pracodawcy? Podpowiadamy!
Jakie skutki niesie za sobą nawiązanie stosunku pracy?
Nawiązanie stosunku pracy niesie za sobą skutki zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Zawarcie umowy o pracę to czynność prawna regulowana Kodeksem pracy. Głównym obowiązkiem pracownika jest świadczenie pracy na rzecz pracodawcy w sposób sumienny i staranny, a także stosowanie się do poleceń przełożonych. Pracownik za swoją pracę otrzymuje wynagrodzenie, które pracodawca jest zobowiązany wypłacać w stałym, ustalonym z góry terminie. Szczegółowe informacje dotyczące obowiązków pracodawcy i pracownika można znaleźć w Dziale IV Kodeksu pracy. Aby można było egzekwować obowiązki zarówno jednej, jak i drugiej strony, musi dojść do nawiązania stosunku pracy, czyli podpisania umowy, której warunki akceptują obie strony.
Czym jest data zawarcia umowy?
Przyglądając się umowie o pracę, można zauważyć, że znajduje się na niej kilka dat. Pierwsza (w prawym górnym rogu) to data sporządzenia dokumentu, która zawsze występuje obok miejscowości. Druga to data zawarcia umowy, która znajduje się najczęściej w pierwszym akapicie. To dzień, w którym strony umowy zatwierdzają jej warunki. Trzecia data znajduje się na końcu dokumentu i jest to data podpisania umowy. W umowie o pracę może jednak pojawić się czwarta data, która jest datą rozpoczęcia pracy, czyli nawiązania stosunku pracy.
- Uwaga! Na umowie o pracę, we wszystkich wskazanych miejscach zawsze muszą pojawić się: dzień, miesiąc i rok.
Dzień rozpoczęcia pracy nie zawsze musi pokrywać się z datą zawarcia umowy, jeśli strony postanowiły inaczej. Dzień nawiązania stosunku pracy może więc nastąpić później niż data zawarcia umowy (ale nie wcześniej).
Dzień zawarcia umowy a data rozpoczęcia pracy – co mówią przepisy?
Zgodnie z art. 26 Kodeksu pracy (Dz.U.2023.1465): „stosunek pracy nawiązuje się w dniu określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy”. Jeżeli termin ten nie został określony, to za dzień nawiązania stosunku pracy uznaje się dzień zawarcia umowy.
Oto dwa przykłady, które prezentują, jak działa ten mechanizm w praktyce:
Przykład I
Pan Artur podpisał umowę o pracę 1 października 2023 roku. W dokumencie nie było wyznaczonego dnia rozpoczęcia pracy, a jedynie dzień zawarcia umowy. To znaczy, że między Panem Michałem a pracodawcą doszło do nawiązania stosunku pracy dnia 1 października 2023 roku. Od tej chwili obie strony są zobowiązane do wypełniania obowiązków wynikających z Kodeksu pracy.
Przykład II
Pani Elżbieta podpisała umowę o pracę 1 sierpnia 2023 roku, jednakże w dokumencie zaznaczono, że dniem rozpoczęcia pracy jest 1 października 2023 roku. To znaczy, że w momencie podpisywania umowy nie doszło jeszcze do nawiązania stosunku pracy. Formalnie Pani Elżbieta uzyska status pracownika dopiero 1 października 2023 roku.
Data zawarcia umowy o pracę a data podpisania – ile jest czasu?
Jeżeli na umowie o pracę nie wskazano daty zawarcia umowy o pracę, to domyślnie data podpisania dokumentu jest jednocześnie datą nawiązania stosunku pracy. Strony mogą wybrać dowolną datę rozpoczęcia pracy, niezależnie od tego, kiedy dokument został podpisany. Może to być zarówno 30 dni, jak i 3 miesiące. Najistotniejsze jest to, że zarówno pracodawca, jak i pracownik muszą być w tej sprawie jednomyślni.
Nierzadko obie daty są od siebie bardzo odległe. Czy w tym czasie umowa może zostać rozwiązania? Mimo że nie doszło jeszcze do nawiązania stosunku pracy, ponieważ dzień rozpoczęcia pracy został wyznaczony na inny termin, to umowa jest wiążąca. Każda ze stron ma jednak możliwość jej rozwiązania. Niezależnie od tego, czy do rezygnacji dojdzie z inicjatywy pracodawcy, czy pracownika, niezbędne jest przedłożenie takiego dokumentu na piśmie i zachowanie okresu wypowiedzenia.
Przy podpisywaniu umowy z odległą datą rozpoczęcia pracy warto także pamiętać o ubezpieczeniu w ZUS oraz zachowaniu ciągłości ubezpieczenia chorobowego. Pracodawca ma obowiązek zgłosić pracownika do ZUS-u w terminie 7 dni od momentu nawiązania stosunku pracy (a nie zawarcia umowy). Dotyczy to oczywiście sytuacji, gdy data rozpoczęcia pracy jest inna niż data podpisania dokumentu.
Umowa przedwstępna – czy ma uzasadnienie?
Najczęstszą praktyką jest nawiązanie stosunku pracy w dniu zawarcia umowy o pracę. Zdarza się jednak, że pracodawca zawiera z pracownikiem umowę przedwstępną. Czy takie postępowanie jest uzasadnione? Biorąc pod uwagę to, że prawo dopuszcza nawiązanie stosunku pracy w innym dniu niż data podpisania dokumentów, to tworzenie dodatkowych dokumentów, takich jak umowa przedwstępna, nie wydaje się zasadne.
W przypadku gdy jedna ze stron lub obie chcą uzyskać gwarancję, że do nawiązania stosunku pracy rzeczywiście dojdzie, nie trzeba konstruować umowy przedwstępnej. Łatwiejszym rozwiązaniem jest zawarcie umowy o pracę i wyznaczenie w tym samym dokumencie dnia rozpoczęcia pracy.
Czy dniem rozpoczęcia pracy zawsze musi być dzień roboczy?
Dniem rozpoczęcia pracy nie zawsze musi być dzień roboczy. Na rynku funkcjonuje wiele przedsiębiorstw otwartych przez całą dobę, siedem dni w tygodniu. Dotyczy to przede wszystkim takich sektorów jak opieka zdrowotna, produkcja czy gastronomia. W tych branżach pracownicy często pracują w systemie zmianowym, który obejmuje dni robocze, a także soboty, niedziele oraz dni świąteczne.
Ustalenie dnia rozpoczęcia pracy na dzień wolny lub świąteczny jest możliwe także w przypadku osób, które świadczą pracę w systemie podstawowym, czyli od poniedziałku do piątku.
Przykład
Pani Joanna jest zatrudniona jako nauczycielka w szkole podstawowej. W 2023 roku 1 września wypadał w piątek, więc zajęcia dydaktyczne rozpoczęły się w poniedziałek 4 września. Pracodawca może nawiązać stosunek pracy z Panią Joanną 1 września, nawet jeżeli ten dzień jest wolny od zajęć dydaktycznych.
Dzień zawarcia umowy a dzień rozpoczęcia pracy – podsumowanie
Dzień zawarcia umowy może, ale nie musi być jednocześnie dniem rozpoczęcia pracy. Zazwyczaj do nawiązania stosunku pracy dochodzi w dniu podpisania umowy. Kodeks pracy przewiduje jednak możliwość wyboru innego dnia, jeśli obie strony wyrażą na to zgodę. Wówczas do nawiązania stosunku pracy dochodzi w innym, ustalonym dniu. Dopiero wtedy osoba, która podpisała umowę, formalnie staje się pracownikiem.
Podczas zawierania umowy i pracę warto zwrócić uwagę nie tylko na warunki zatrudnienia oraz poprawność danych, ale także datę zawarcia umowy oraz datę rozpoczęcia pracy (jeśli w dokumencie wystąpiło takie rozróżnienie). Dzięki temu można uniknąć nieporozumień związanych z realizacją obowiązku świadczenia pracy, ciągłością ubezpieczenia czy wypłatą wynagrodzenia.
Więcej aktualności
